Masha i Medved'i bilmeyenlere ön fikir için:
'Masha i Medved'i (Maşa ve Ayı / Masha ve Ayı /Masha and
Bear) sevmek için birçok neden var. Çizgileri, hareketliliği, Masha'nın
sevimliliği, Ayı'nın aklı başındalığı ve otoriter olma çabası, hayvanların hepsinin
Masha'dan yaka silkmesi ve daha birçok güzel ayrıntı.
Kökleri orijinal bir Rus halk masalına dayanan Masha i
Medved'in, 1960'larda ilk filmi çekilmiş.
Hem masalında, hem de filminde, büyükanne
ve büyükbabasıyla ormandaki bir kulübede yaşayan Mash(k)a, bir gece ormanda
kaybolur ve bir eve varır. Kapıyı açar, içeri girer ve ev sahibi ayı ile
arkadaş olur. 1960 yapımı filmde ayı konuşmaktadır. Masha ise nispeten çok daha
uslu bir çocuktur. Filmin ve masalın sonunda Masha, büyükanne ve büyükbabasına
kavuşur ve mutlu olur. 1960 marka Masha ve Ayı filminin müzikleri ise klasik,
orkestral, Avrupa kökenli ama Rus esintilidir.
Dönelim günümüz Masha'sına, senaryoyu yazan ve yöneten Oleg
Kuzovkov... Kuzovkov, öyle bir dizi film
yapmış ki, içinde şiddete yer yok. Çocuğun doğasını olduğu gibi anlatmakla
kalmıyor, çocuklarımızın sadece sevgi dolu
ve saf varlıklar olduğunu da hatırlatıyor. Müziği, resmi hatta sinemayı
bile kullanmış yönetmen, bilimsel bir takım öğelere gönderme de var. Yani
filmin sanatsal ve bilimsel yönü ağır basıyor (her ne kadar en müzikal
bölümünde Ayı piyanonun akordunu altına girip yapıyorsa da...). Masha hakkında yazılabilecek tonlarca şey var.
Ama benim anlatmak istediğim söz konusu çizgi filmin masumiyeti, güzelliği ve
giderek iyi bir hal almasından ve oyuncak mağazalarının vitrinini süsleyecek
kadar popüler olmasından ziyade, her bölümde başka bir yere evirilebilen müzikleri.
Walt Disney'in çok sesli, bol yaylı şarkılarına alışkın
bünyelerimiz için biraz daha farklı bir 'yapı'ya sahip Masha'nın şarkıları. Basit
olduğu için şahane olan birkaç tema var
elbette (basitlik üzerine küçük bir not: Mozart'ın her dilde seslendirilmiş, neredeyse
tüm dünya çocuklarının kendi anadillerinde ezbere bildiği K.265 /K.300e adlı
yapıtı tam da basit olduğu için güzeldir). Masha'nın filmleri ve dolayısıyla
müzikleriyle büyüyen çocukların müzik algısının daha farklı olacağını
düşünmeden edemiyorum. Özellikle çizgi filmi orijinal dilinde izleyen çocuklar
ister istemez Rusça'ya ve karakteristik olan Rusça şarkılara aşina olmaya
başlıyor. Bu bizim çocukluğumuzda imkânsıza yakındı. Dolayısıyla aynı çocuklar,
kendileri gibi bir çocuğu, egemen olan Walt Disney'den başka bir kimlik altında
da izlemiş oluyor (tamam bağımsız yapımlar çoğaldı biliyorum). Bu
yazdıklarımdan ötürü Walt Disney'i ve şahane müziklerini sevmediğim yargısının
çıkarılmasını da istemeyiz.
Gelelim Masha'nın müziklerine imza atan
isime. Kıt Rusçam ile anladığım kadarıyla müzikler, 1966 Odessa doğumlu kompozitör, şarkıcı ve prodüktör Vasily Bogatyrev'e ait.
Bogatyrev'in ünü Rusya sınırlarını çoktan aşmış. Amerika'da ve Rusya'da birçok
farklı sirkin gösterilerine müzikler yazmış. Bogtyrev'in sirk gösterileri için
yaptığı müzikler (karnaval müzikleri) kendisini Masha ve Ayı'da da
gösteriyor. Örneğin çizgi film içinde
sürekli değişen tona yetişmek kanlı takipten fazlasını getiriyor, çünkü ritmik
kalıplar da her an değişebiliyor. Müziklerin bazen tondan tona taşındığını hissediyorsanız
da kromatik armoninin nerede duracağı bazen hiç belli etmiyor kendisini. Yani
Masha'nın müziklerinde her an her şey olabiliyor. Elbette kromatik armoni
kullanımı çizgi filmlerde en çok karşımıza çıkan öğe, burada da kullanımı yine aynı sebepten:
hareketi vermek!
Çizgi filmin içindeki çoğu şarkı 'Katyusha' karakterinde
Rus halk şarkılarından parçalar taşıyor
olsa da, dünyanın her yanından esen tınıları bu müziklerin içine ustalıkla
yerleştirilmiş bir halde duymamız mümkün. bu da müziği bilen birinin elinden
çıktığını ispatlar nitelikte. Tanıdık temalara gönderme ve varyantlarla bezeme,
müziklerin karakterinde var: Bazen çizgi
filmde Carmen'i de duyabiliyoruz, Beethoven'ın 5. Senfonisi'ni de... Swing temaları ve ragtime ezgileri, en iyi
karnaval havasını veren türlerden oldukları için Bogatyrev'in Masha'ya yaptığı müziklerde sıkça karşımıza çıkıyor. Bir anda evirilen tango ve /veya vals
ritmi de elbette konular arasında... Hiç bilinmedik yeni temalar yok
sanılmasın. Bu arada 'Rusya'da rock'ın yeri' gibi minik bir ayrıntıyı da müziklerin içinde duymak mümkün.
Masha'nın sesi: Alina Kukushkin / Алина Кукушкина
Gürcistan'da saha çalışması yaptığım sırada çocukların 'Limpopo'
adındaki bir gösterisine tanık olmuştum. Karaoke şarkı söylüyorlardı. Önceden kaydedilmiş
şarkıların üstüne profesyonel müzisyenlere taş çıkarak düzeyde profesyonel
duruşları vardı sahnede. Sovyet geleneği olup olmadığını araştırmaya ne yazık
ki fırsatım olmadı ama öyle olduğunu tahmin ediyorum. Bu ufak nottan sonra sözü
Alina Kukuşkin (Alina Kukushin / Алина Кукушкина / Alina
Kukushikina 'e getirebilirim. Kukushkin, 2002 doğumlu bir seslendirmeci.
Herhalde şu anda kariyerinin zirvesinde gibi hissediyordur ama bence yüzümüzü o
coğrafyaya çevirirsek hakkında bir dolu güzel haber de alabiliriz. Hem de
sadece seslendirmeci olarak da değil. Çünkü
o Masha'ya sesiyle ruh veriyor. YArattığı ruhu ise müzik ile perçinliyor.
Şimdilik Alina, Vasily ve Masha belirli
bir coğrafyanın içinde anılıyorsa da proje birkaç yıl öncesinden daha kaliteli
hale nasıl geldiyse, bu müzikler de aynen öyle hakkını bulacaktır (belki de
buluyordur).
Müziklerinin dünyayı değilse bile Endonezya'yı sardığı
gerçeği ile karşı karşıyayız:
Sonnot: Türkiye'de de şahane çocuk plakları yapılmış
zamanında... Şimdiki ismi lazım değil yerli yapımlardaki müzik rezilliğine zamanında
yer yokmuş (Disney'in kanallarını ayrı tutmaktayım, çünkü Türkçe adaptasyon ve
müzikler konusunda harikalar!). Çocuk şarkılarında daha özenli, çizgi film
müziklerinde ise dünya standartlarında ve çocuklara yaraşır işler yapılması
temennisi ağır mı olur?
Çok iyi çocuk müzikalleri, filmleri etrafımızı sımsıkı
sarsın istiyorum...
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder